ترافیک و آلودگی از مشکلات مهم شهرهای بزرگ جهان است که برای کاهش آنها در اغلب شهرها، محدودیتهایی برای تردد خودروها در مراکز شهرها اعمال میشود.
در شهر تهران نیز از سال ۱۳۵۸ طرح ترافیک اجرا شد که با انجام چندین بار تغییر همچنان در حال اجراست. این طرح دارای ایرادات فراوان بوده و در طول ۴ دهه گذشته نتوانسته است به اهداف خود دست یابد.
موضوع تغییر طرح ترافیک از سالها پیش در شهرداری تهران مطرحشده و ایرادات آن برای مدیران شهری روشن بوده اما اراده جدی برای تغییر آن وجود نداشته است.
دلیل عمده استمرار اجرای این طرح، مقاومت و مخالفت نهادها و اقشار دارای امتیازات ویژه تردد بوده است.
ازجمله اشکالات مهم این طرح، تبعیض قائل شدن بین شهروندان و تخصیص ناعادلانه و بیضابطه سهمیه و مجوز به برخی نهادهای دولتی، عمومی و اقشار خاص بوده است.
در دوره جدید مدیریت شهری تهران که با رویکردی اصلاحگرایانه و با شعار شفافیت و مقابله با فساد فعالیت خود را آغاز کرده، یکی از مهمترین مأموریتهای خود را برچیدن هر نوع بیعدالتی و اعطای امتیازات ویژه در زمینه بهرهمندی از آرم طرح ترافیک اعلام کرده است.
معمولاً اعمال هر نوع محدودیتی برای شهروندان خوشایند نیست و نارضایتی آنان را در پی دارد، اما طرح ترافیک جدید تلاش میکند تا آنجا که امکان دارد دسترسی شهروندان به محدوده مرکزی شهر را نسبت به گذشته آسانتر کند و در این زمینه تسهیلات ویژهای نیز برای ساکنان محدوده طرح ترافیک در نظر گرفته است.
برای مثال ساکنان طرح میتوانند بدون پرداخت عوارض، یکبار پیش از ساعت ۸:۳۰ از محدوده خارج و یکبار پس از ساعت ۱۷ (دو ساعت زودتر از پایان طرح) وارد محدوده شوند.
یکی دیگر از امتیازات و تسهیلات طرح جدید، اجرا نشدن طرح در روزهای پنجشنبه است تا افرادی که در طول ۵ روز اول هفته امکان ورود به محدوده مرکزی شهر را ندارند بتوانند از امتیاز تردد رایگان در این روز بهرهمند شوند.
در طرح جدید با تعیین سقف مجوز تردد به تعداد 103 هزار خودرو، شاهد کاهش 20 درصدی آن نسبت به طرح سابق هستیم و این موضوع بر کاهش آلودگی هوا و ترافیک تاثیرگذار خواهد بود.
همچنین یکی دیگر از راهکارهای طرح جدید برای کاهش آلودگی هوا، ممنوعیت تردد خودروهای فاقد معاینه فنی در محدوده طرح است.
از سوی دیگر، تخفیفهایی برای خودروهای کمتر آلاینده، پاک (هیبریدی و برقی) و دارای گواهی معاینه فنی برتر در نظر گرفتهشده است.
از دیگر ویژگیهای طرح جدید، تعیین عوارض بر اساس تردد در ساعات اوج و غیر اوج ترافیک است.
با توجه به اینکه بخش عمدهای از سفرهای درونشهری، قابلیت انتقال به ساعات غیر اوج را دارند، پیشبینی عوارض کمتر برای تردد در ساعات ۱۰ تا ۱۶، شهروندان را به مدیریت بهتر زمان سفر تشویق میکند.